Βυζάντιο,
μια αυτοκρατορία οικουμενική, σταυροδρόμι Πολιτισμών. Στο Βυζαντινό Μουσείο, 3.000
εκθέματα ζωντανεύουν 17 αιώνες της Βυζαντινής Ιστορίας, σημαντικό κομμάτι του
πολιτισμού της Ελλάδας. Άνθρωποι, πόλεις, εξουσία, αγάπη, θάνατος, λατρεία,
τέχνη σηματοδοτούν μια λαμπρή εποχή ενός τεράστιου πολιτισμού που ακτινοβολεί
σε όλη την οικουμένη. Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας είναι
ένα από τα σημαντικότερα μουσεία στην Ελλάδα, με σκοπό τη συλλογή, μελέτη,
διατήρηση και έκθεση της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής πολιτιστικής κληρονομιάς
στην ελληνική επικράτεια. Φέτος, στα 110 χρόνια του Βυζαντινού Μουσείου, στο
ιστορικό κτίριο του Μεγάρου της Δούκισσας της Πλακεντίας, στο κέντρο της
Αθήνας, κάναμε με τους μαθητές της Β Γυμνασίου ένα υπέροχο ταξίδι
στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Τον συντονισμό και την οργάνωση της επίσκεψης είχε
η κ. Κούτχια Νεκταρία, Υποδιευθύντρια με συνοδούς καθηγητές την κ. Αθανασιάδη
Ευφημία, την κ. Κουρούνη Αικατερίνη, την κ. Πετροπούλου Ελισάβετ, την κ.
Παπουτσή Βασιλική, τον κ. Μανιφάβα Παναγιώτη και τον κ. Κουστένη Αθανάσιο.
Οι μαθητές έκαναν ένα ταξίδι στο χρόνο δουλεύοντας κατά ομάδες, ακολουθώντας τα βήματα μιας διαδραστικής ξενάγησης στο χώρο του Μουσείου από δύο εξαιρετικές ξεναγούς. Ανέλαβαν ρόλους, έγιναν υπήκοοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από την σύστασή της τον 4ο αιώνα, ακολουθώντας την ιστορική, πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική της εξέλιξη ανά τους αιώνες. Γνώρισαν τους κυριότερους σταθμούς του Βυζαντίου, ενώ μετέβησαν από τον αρχαίο κόσμο στον Βυζαντινό μέσω πολιτικών, οικονομικών και κυρίως θρησκευτικών δομών, αναγνωρίζοντας το θεμέλιο του Βυζαντίου, τη Χριστιανική θρησκεία. Η νομιμοποίηση της χριστιανικής θρησκείας το 313 από τον Mεγάλο Kωνσταντίνο διαμορφώνει και τον χαρακτήρα της βυζαντινής – χριαστιανικής τέχνης. Τα εκθέματα του Μουσείου, τα θωράκια, τα τέμπλα, η αρχιτεκτονική διακόσμηση, τα κιονόκρανα αλλά και τα αντικείμενα οικιακής καθημερινής χρήσης μαρτυρούν τον θρησκευτικό χαρακτήρα του Βυζαντινού Πολιτισμού. Παράλληλα, η μεταφορά της έδρας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από τη Pώμη στην Kωνσταντινούπολη το 330 ήταν καθοριστική για τη μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη λατινική Δύση στην εξελληνισμένη Aνατολή. Τα αντικείμενα που εκτίθενται στο Μουσείο προσέφεραν στους μαθητές μας πλούσιες ιστορικές και αρχαιολογικές πληροφορίες για την κοινωνική ζωή, τη λατρεία και την πολιτική οργάνωση της βυζαντινής κοινωνίας.
Περιδιαβαίνοντας
τους χώρους του Μουσείου, και ακολουθώντας τα ιστορικά γεγονότα, οι μαθητές
διαπιστώνουν ότι η σταδιακή απώλεια των βυζαντινών εδαφών ήδη από τον 11ο αιώνα αλλά
κυρίως από το 1204 και εξής και με αποκορύφωμα την οριστική Άλωση της
Κωνσταντινούπολης το 1453, συνέβαλε στη δημιουργία ενός πολύπλοκου κοινωνικού
και πολιτικού συστήματος γύρω από την Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, ενώ η Βυζαντινή
Αυτοκρατορία πολιτικά δεν υφίσταται, η τέχνη της όμως εξακολουθεί να αναβιώνει
και να εξελίσσεται, η λεγόμενη Μεταβυζαντινή Τέχνη. Οι ελληνικοί πληθυσμοί που
κατοικούσαν στα βυζαντινά εδάφη βιώνουν καθοριστικές αλλαγές. Στις
Βενετοκρατούμενες περιοχές η συμβίωση με τους Δυτικούς οδηγεί στη δημιουργία
νέων κοινωνικών και πολιτιστικών δομών, αφού η βυζαντινή παράδοση και η ελληνική γλώσσα
συναντούν την ευρωπαϊκή Αναγέννηση. Η τέχνη
της Μεταβυζαντινής εποχής εμφανίζει δυτικές επιρροές, που αποτυπώνονται στα εικονογραφικά
προγράμματα των ναών και στην απόδοση των φορητών εικόνων, δημιουργώντας τις
ξακουστές σχολές Ζωγραφικής Τέχνης, την Κρητική Σχολή, την Σχολή Βορειοδυτικής
Ελλάδας και την Μακεδονική Σχολή στα μεγάλα μοναστικά κέντρα, Άγιο Όρος,
Μετέωρα, Μυστρά, Ιωάννινα.
Ζήσαμε μια μοναδική
εμπειρία που θα μείνει χαραγμένη στην
μνήμη και στην καρδιά μας. Γνωρίσαμε τον βυζαντινό ελληνοχριστιανικό πολιτισμό,
γίναμε μέτοχοι σε μια αυτοκρατορία αιώνων, που ακτινοβολεί Ορθοδοξία, Πολιτισμό
και Ελληνισμό.
Κούτχια Νεκταρία
Υποδιευθύντρια
